Σκαλιστής με τ' όνομα

«Από πάππου προς πάππο» είναι η ρήση που ταιριάζει απόλυτα στην περίπτωση του κ. Χρήστου Σκαλιστή από το Επταχώρι Καστοριάς, ο οποίος ζει σήμερα στο Τσοτύλι του νομού Κοζάνης. Το πόσο αγαπά την τέχνη του ξυλογλύπτη την οποία ασκεί, φάνηκε από τα πρώτα του λόγια όταν μας καλωσόρισε με χαμόγελο στο εργαστήριό του «περάστε και βολευτείτε όπου θέλετε. Συγνώμη που δεν έχω καρέκλες, αλλά εδώ είναι χώρος δουλειάς».



Η μυρωδιά του ξύλου είναι έντονη στο εργαστήριό του, ενώ πολλές άλλες οσμές σχετικές με την επεξεργασία ξύλου αναβλύζουν από κάθε γωνιά του χώρου.

Σ’ ένα τοίχο υπάρχουν λίγες φωτογραφίες, στη μια εκ των οποίων εικονίζεται ο κ. Χρήστος με την αδερφή του και τη μητέρα του, ενώ σε μια άλλη ασπρόμαυρη ο πατέρας του, ο οποίος σε ένα ταξίδι του στην Αμερική μάλιστα τιμήθηκε από το σύλλογο Επταχωριτών.



Σκαλιστής στο επίθετο, σκαλιστής και στο επάγγελμα, ο Χρήστος έπιασε δουλειά μόλις τελείωσε το δημοτικό. «Ο πατέρας μου με ρώτησε τι ήθελα να κάνω, να σπουδάσω ή να ακολουθήσω την τέχνη, όπως μου έλεγε. Επέλεξα το δεύτερο και δεν το μετάνιωσα. Όταν ήμουν μικρός δε με άφηνε να τρέξω έξω και να παίξω, αλλά με έβαζε να κάθομαι δίπλα του για να βλέπω τι κάνει και πως δουλεύει» μας λέει ο κ. Χρήστος. Μόλις, λοιπόν, τελείωσε το δημοτικό, ξεκίνησε να φτιάχνει σχέδια με τη βοήθεια του πατέρα του. Γραμμές από δω, γραμμές από εκεί, διαβήτης, χάρακας, γρήγορα μπήκε στο πνεύμα και έμαθε ακόμη να σχεδιάζει και με κλίμακα. Το βάπτισμα του πυρός το πήρε δυο χρόνια μετά, όταν ο πατέρας του αρρώστησε και δεν μπορούσε να εργαστεί και αναγκάστηκε να ολοκληρώσει τις παραγγελίες που υπήρχαν σε εκκρεμότητα. Κάπως έτσι απέκτησε θάρρος και η δουλειά που ξεκίνησε στην πορεία έγινε λατρεία.



«Το να σκαλίζεις το ξύλο και να του δίνεις σχήματα δεν είναι εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται πολύ προσοχή το σκάλισμα στις επιφάνειες του ξύλου. Νομίζω πως πρέπει να έχεις λιγάκι μέσα σου την καλλιτεχνική φλέβα για να κάνεις τη δουλειά αυτή. Πρέπει επίσης να έχεις πολύ υπομονή και επιμονή» εξηγεί ο κ. Χρήστος. Χρόνο με το χρόνο λοιπόν απέκτησε εμπειρία και έμαθε τις τεχνικές του πατέρα του, ο οποίος τις είχε μάθει από τον παππού του που με τη σειρά τους τις είχε μάθει από τον προπάππο του. Βλέπετε, όλη η οικογένεια του ασχολούνταν με την επεξεργασία του ξύλου και με παράπονο λέει κάποιες φορές πως είναι δυστυχώς ο τελευταίος.



«Ο δικός μου μάστορας ήταν ο πατέρας μου. Κάθισα δίπλα του οκτώ χρόνια. Και η ικανοποίησή μου σήμερα είναι όταν ο πελάτης μου λέει ότι το αποτέλεσμα είναι ωραίο και μένει ικανοποιημένος» λέει ο κ. Χρήστος, ο οποίος δεν χάνει ποτέ την ευκαιρία να δουλέψει ακόμη κι αν μια δουλειά δεν τον συμφέρει οικονομικά. Εντύπωση μας έκανε το γεγονός ότι δεν υπάρχουν μηχανήματα και εξοπλισμός μέσα στο εργαστήριό του κ. Χρήστου παρά μόνο τα σκαρπέλα και τα εργαλεία του πατέρα του. Μια κυρία που έκανε μαθήματα οικοκυρικής την εποχή του Εμφυλίου στο Επταχώρι, τα δώρισε στον πατέρα του. «Δεν έχω αγοράσει μηχανήματα και εξοπλισμό, γιατί πολύ απλά μου αρέσει να δουλεύω με το χέρι το ξύλο. Είναι δημιουργική εργασία και η αίσθηση του ροκανιδιού είναι μοναδική. Κάθε ξύλο ξέρετε έχει και διαφορετική μυρωδιά» μας λέει και με το σκαρπέλο κόβει μια φλούδα ξύλου για να το μυρίσουμε, όπως η νοικοκυρά κόβει το γλυκό στο σπίτι της.

Καλύτερη αποτύπωση των σχεδίων επιτυγχάνεται στην καρυδιά, αλλά έχει μεγαλύτερη ευαισθησία. «Η αλήθεια είναι πως χάνομαι στη δουλειά. Δεν είναι λίγες οι φορές που η σύζυγός μου τηλεφωνεί για να μου θυμίσει ότι πρέπει να ανέβω για φαγητό» μας λέει γελώντας. Δυσκολεύεται πάντως και μόνο στην ιδέα ότι θα έρθει η στιγμή που δεν θα μπαίνει πλέον στο εργαστήριο για δουλειά.



Δεν είναι λίγες οι εκκλησίες και τα μοναστήρια του νομού Κοζάνης που έχουν δείγμα δουλειάς του κ. Χρήστου Σκαλιστή. Άλλωστε, το κύριο αντικείμενο της εργασίας του είναι τα σκαλιστά και τα ξυλόγλυπτα στις εκκλησίες. Πολλά από αυτά έγιναν μετά από δεκάδες ώρες δουλειάς, καθώς «ο χρόνος που θα κάνεις εξαρτάται από το είδος του σχεδίου που θέλεις να σκαλίσεις.

Μπορεί ένα κομμάτι να χρειαστεί από μια μέχρι τέσσερις μέρες. Όμως για μένα έχει σημασία ότι όλα γίνονται στο χέρι κι αυτό κάνει ένα έργο να έχει αξία και μοναδικότητα» τονίζει ο κ. Χρήστος. Τελευταία ομολογεί πως η δουλειά έχει πέσει λόγω της εισαγωγής βιομηχανοποιημένων ξύλων από το εξωτερικό, κυρίως από την Κίνα και την Ινδία. «Εννοείται πως η δουλειά αυτή δεν έχει καμία σχέση με τη χειροποίητη» δεν παραβλέπει να τονίσει.



Ο κ. Χρήστος είναι σήμερα 67 ετών και σε ένα με δυο χρόνια θα βγει στη σύνταξη. Αυτό που θα ήθελε να κάνει τότε είναι με κάποιο τρόπο να μαθαίνει σε νέους τη δουλειά του ξυλογλύπτη για να μη χαθεί με το χρόνο. Πριν δεκαπέντε χρόνια είχε ζητήσει από την τοπική αυτοδιοίκηση και την εκκλησία να του δώσουν ένα χώρο ώστε να οργανώσει σεμινάρια, αλλά δυστυχώς δεν εισακούστηκε. «Τότε υπήρχε ανταπόκριση από τους νέους, σήμερα όχι και τόσο, αλλά μια προσπάθεια αξίζει» αφήνει την ελπίδα.

Του Σωκράτη Μουτίδη

Πηγή:Omikron Magazine, www.omikron.tv